گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که روز چهارشنبه به دست برخی از خبرگزاری‌ها رسیده، نشان می‌دهد که ایران با افزایش تنش‌ها با واشنگتن پس از انتخاب دونالد ترامپ به عنوان رئیس‌جمهور آمریکا، روند تولید اورانیوم با غنای نزدیک به سطح تسلیحاتی را سرعت بخشیده است.
بر اساس این گزارش که توسط آژانس مستقر در وین منتشر شده، ایران تا تاریخ ۸ فوریه، ۲۷۴.۸ کیلوگرم اورانیوم با غنای ۶۰ درصد ذخیره کرده است، که نسبت به گزارش قبلی آژانس در ماه نوامبر، ۹۲.۵ کیلوگرم افزایش یافته است.
این سطح از غنی‌سازی تنها یک گام فنی کوتاه با سطح تسلیحاتی ۹۰ درصد فاصله دارد.
در گزارش نوامبر ۲۰۲۴، میزان ذخایر ایران ۱۸۲.۳ کیلوگرم اعلام شده بود، در حالی که در اوت همان سال این رقم ۱۶۴.۷ کیلوگرم بود.
در بخشی گزارش محرمانه آژانس آمده است: «افزایش قابل توجه تولید و انباشت اورانیوم با غنای بالا توسط ایران، که تنها کشوری است که بدون داشتن سلاح هسته‌ای چنین موادی را تولید می‌کند، موجب نگرانی جدی است.»
طبق برآورد آژانس، حدود ۴۲ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده تا ۶۰ درصد، در صورت غنی‌سازی بیشتر تا ۹۰ درصد، می‌تواند برای ساخت یک بمب اتمی کافی باشد.
آژانس همچنین تخمین زده که کل ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران تا ۸ فوریه به ۸۲۹۴.۴ کیلوگرم رسیده که نسبت به گزارش قبلی در نوامبر، ۱۶۹۰ کیلوگرم افزایش یافته است.
این در حالی است بر اساس توافق هسته‌ای ۲۰۱۵، ایران تنها مجاز به غنی‌سازی اورانیوم تا سطح ۳.۶۷ درصد بود و می‌توانست حداکثر ۳۰۰ کیلوگرم اورانیوم در اختیار داشته باشد. اما خروج ایالات متحده در دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ باعث شد تا تهران هم تعهدات خود را به صورت تدریجی کنار بگذارد و برنامه هسته‌ای ایران با سرعت قابل توجهی در این سالها پیشرفت نماید.
دونالد ترامپ از زمان بازگشت به کاخ سفید اعلام کرده که علاقه‌مند است با ایران بر سر یک توافق جدید گفتگو و مذاکره کند. در مقابل اما رهبر ایران به صراحت مخالفتش را با هرگونه گفتگو با ایالات متحده ابراز داشته است.
ممانعت از ورود بازرسان آژانس
ایران همواره تأکید کرده که برنامه هسته‌ای‌اش صرفاً برای مقاصد صلح‌آمیز است، اما رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، پیش‌تر هشدار داده که تهران به اندازه کافی اورانیوم غنی‌شده نزدیک به سطح تسلیحاتی دارد که در صورت تصمیم‌گیری، می‌تواند چندین بمب هسته‌ای تولید کند.
مقامات ایرانی به‌طور فزاینده‌ای احتمال حرکت تهران به‌سمت ساخت بمب اتم را مطرح کرده‌اند. در حالی که نهادهای اطلاعاتی آمریکا ارزیابی کرده‌اند که ایران هنوز برنامه‌ای برای تولید سلاح هسته‌ای آغاز نکرده، اما اقداماتی انجام داده که توانایی آن را برای ساخت بمب در صورت انتخاب این مسیر، افزایش می‌دهد.
آژانس در ماه دسامبر هشدار داده بود که ایران آماده است تا میزان ذخایر اورانیوم نزدیک به سطح تسلیحاتی خود را به شکل چشمگیری افزایش دهد، زیرا سانتریفیوژهای پیشرفته‌تری را به کار گرفته است. این اقدام ایران در واکنش به قطعنامه شورای حکام آژانس صورت گرفت که تهران را به دلیل عدم همکاری کامل محکوم کرده بود. ایران در گذشته نیز بارها در پاسخ به چنین قطعنامه‌هایی، برنامه هسته‌ای خود را بیش از پیش توسعه داده است.
گزارش روز چهارشنبه همچنین نشان داد که ایران تصمیم سپتامبر ۲۰۲۳ خود را برای منع ورود برخی از بازرسان مجرب آژانس به برنامه هسته‌ای خود تغییر نداده است. در بخشی از این گزارش آمده است: «مدیرکل عمیقاً متأسف است که ایران، با وجود ابراز تمایل برای پذیرش چهار بازرس جدید از آژانس، در نهایت این درخواست را رد کرد.»
سوالات بی‌پاسخ باقی مانده، علیرغم توافق ۲۰۲۳
علاوه بر این، گزارش آژانس تأکید کرده که «هیچ پیشرفتی در حل مسائل پادمانی باقی‌مانده در رابطه با سایت‌های ورامین و تورقوزآباد حاصل نشده است.» این دو سایت مکان‌هایی هستند که آژانس درباره منشأ و محل نگهداری ذرات اورانیوم کشف‌شده در آنجا سوال دارد.
همچنین در این گزارش آمده که گروسی در ابتدای سال جاری با عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، تلفنی گفت‌وگو کرده و در این تماس، آمادگی خود را برای همکاری با ایران جهت اجرای توافق دو سال پیش میان تهران و آژانس اعلام کرده است. این توافق شامل تعهد ایران به حل مسائل مربوط به ورامین و تورقوزآباد و همچنین اجازه دادن به آژانس برای “اجرای نظارت و راستی‌آزمایی‌های بیشتر” بود.
- در گزارش آژانس آمده که وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی آمادگی ایران برای همکاری با آژانس را ابراز کرده و احتمال سفر مجدد مدیرکل به تهران را مطرح کرده است.
آژانس همچنین تأیید کرده که ایران تعداد سانتریفیوژهای پیشرفته فعال خود را افزایش داده است. در سایت فردو، ایران تعداد سانتریفیوژهای IR-6 را از ۵ به ۷ افزایش داده است. در سایت نطنز، ایران تعداد سانتریفیوژهای IR-2m فعال خود را از ۱۲ به ۲۷ رسانده است.
طبق توافق هسته‌ای ۲۰۱۵، ایران تنها مجاز بود اورانیوم را تا سطح ۳.۶۷ درصد با استفاده از سانتریفیوژهای نسل اول IR-1 و آن‌هم تنها در تأسیسات نطنز غنی‌سازی کند.
مدل‌های جدید سانتریفیوژهایی که ایران اکنون به کار می‌گیرد، سرعت غنی‌سازی اورانیوم را به‌مراتب بیشتر از سانتریفیوژهای IR-1 افزایش داده است.