حضور رییس دفتر سیاسی حماس در مراسم تحلیف پزشکیان می‌تواند نمادی از وضعیت متفاوت فعلی و ادامه چالش گسترده در سیاست خارجی باشد
مراسم تحلیف نمادی از شرایط سیاسی است
بنی صدر مراسم تحلیف خود را «تخفیف» دانسته است
مراسم تحلیف رجایی مانند تنفیذ تحت‌تاثیر فضای بعد از برکناری بنی‌صدر قرار داشت
دومین دوره تحلیف خامنهای نمادی از درگیری های بعدی بین جریات چپ و حامیان او بود
هاشمی رفسنجانی در خاطرات خود نوشته که محمدرضا توسلی، از اعضای دفتر آیت الله خمینی، از سخنان خامنهای گلایه کرده است
سخنان هاشمی رفسنجانی در مراسم تحلیف اولین دوره خود نشان از دوره‌ای جدید داشت
«علی‌اکبر سعیدی سیرجانی» از سخنان هاشمی رفسنجانی در مراسم تحلیفش استقبال کرد
مراسم تحلیف خاتمی شاهد حضور گسترده سفرای خارجی بود
مراسم تحلیف احمدی نژاد در سال ۱۳۸۸ را می توان پرحاشیه ترین مراسم تحلیف دانست
همزمان با تحلیف احمدی‌نژاد اعتراضاتی در خارج از مجلس در جریان بود و برخی از افراد از جمله هاله سحابی بازداشت شدند
مراسم تحلیف حسن روحانی شاهد گسترده ترین حضور مقامات خارجی بود
تشریفات مراسم تحلیف روسای جمهور نمادی از اتفاقات پیش و پس از انتخابات و فضای سیاسی است. اگر مراسم تحلیف «محمد خاتمی» و «حسن روحانی» بهدلیل شرایط پیش از انتخابات شاهد حضور گسترده سفرا و چهره‌های خارجی بود، مراسم تحلیف «مسعود پزشکیان» در عین حضور معاون مسوول سیاست خارجی اروپا شاهد حضور رییس دفتر سیاسی «حماس» نیز بود تا نمادی از وضعیت متفاوت فعلی و ادامه چالش گسترده در سیاست خارجی باشد.
در فضای داخلی نیز در مراسم تحلیف احمدی‌نژاد شاهد غیبت گسترده مقامات سابق و چهره‌های سیاسی بود و در مراسم تحلیف رئیسی نیز «صادق» و «علی لاریجانی» غیبت داشتند. مراسم پزشکیان شاهد این غیبت‌ها نبود، اما مانند مراسم تنفیذ، چهره‌هایی چون خاتمی و احمدی‌نژاد اجازه حضور نیافتند.
****
مراسم تحلیف یا «تخفیف»
مراسم تحلیف «ابوالحسن بنی‌صدر» خود نمادی از تنش‌های بعدی بود و بر اساس روایت «اکبر هاشمی رفسنجانی»، بنی‌صدر این مراسم را «تخفیف» خود دانسته است.
هاشمی رفسنجانی گفته بود که دعوت تلفنی و نه مکتوب او از رییسجمهور نه بهدلیل برنامه‌ریزی برای تخفیف او، بلکه تابع شرایط انقلابی وقت و «احساس نزدیکی» بین مقامات نظام بوده است.
او همچنین گفته بود: «در مراسم سوگند و تحلیف رییسجمهور، بنی‌صدر انتظار داشت که هنگام ورود او به مجلس، رییس‌مجلس فرمان برپا بدهد و نمایندگان به احترام او برخیزند که چنین کاری نشد.»
مراسم تحلیف ابوالحسن بنی‌صدر در روز ۳۱ تیر ۱۳۵۹ در مجلس اول شورای اسلامی برگزار شد.
در این مراسم بنی‌صدر سخنرانی نکرد و صرفا سوگند یاد کرد.
در آن روز، تغییر نام مجلس از «شورای ملی» به «شورای اسلامی» در دستور کار نمایندگان قرار داشت و هاشمی رفسنجانی گفته بود که این مراسم را متوقف و تحلیف را برگزار کرده است.
تنش در مراسم تحلیف خامنهای
مراسم تحلیف «محمدعلی رجایی» در روز ۲۶ مرداد ۱۳۶۰ و پس از مراسم تنفیذ برگزار شد و این مراسم نیز مانند مراسم تنفیذ او تحت‌تاثیر فضای بعد از برکناری بنی‌صدر قرار داشت.
مراسم تحلیف اولین دوره ریاست‌جمهوری خامنهای نیز در ۲۱ مهر ۱۳۶۰ برگزار شد.
دومین دوره تحلیف خامنهای نمادی از درگیری‌های بعدی بین جریان‌های چپ و حامیان او بود. در همان روز تحلیف، ماجرای اختلاف بر سر نخست‌وزیری دوباره «میرحسین موسوی» بروز کرد.
پیش از تحلیف تنشی بین نمایندگان مجلس رخ داد و «صادق خلخالی» گفت: «آقای نیک‌روش از کسانی بودند که راه افتاده بود ومی‌گفت باید امام حکم بکند که میرحسین موسوی نخست‌وزیر بشود. ولی حالا به دروغ می‌گوید ما نیت امام را هم تسلیم هستیم.»
اشاره خلخالی به «سید کمال‌الدین نیک‌روش» بود. نیک‌روش در سال‌های ۵۹ تا ۶۰ شهردار تهران بود و در سال ۱۳۶۰ به‌عنوان وزیر کشور دولت میرحسین موسوی انتخاب شد.
سخنان خامنهای در مراسم تحلیف نیز دل‌خوری نزدیکان آیت‌الله خمینی را به‌دنبال داشت.
خامنهای در این مراسم گفت: «خود قانون اساسی ابزارهای لازم برای عمل به این سوگند را مشخص کرده که اگر آن ابزارها باشند عمل به این سوگند امکان پذیر است.»
او در این میان به اصول ۱۲۴ و ۱۳۳ قانون اساسی اشاره کرد که مربوط به اختیارات رییس جمهور است.
اصل ۱۲۴ قانون اساسی می‌گوید: «رییسجمهور می‌تواند برای انجام وظایف قانونی خود معاونانی داشته باشد. معاون اول رییسجمهور با موافقت وی اداره هیات وزیران و مسوولیت هماهنگی سایر معاونت‌ها را به‌عهده خواهد داشت.»
در اصل ۱۳۳ قانون اساسی هم آمده است: «وزرا توسط رییسجمهور تعیین و برای گرفتن رای اعتماد به مجلس معرفی می‌شوند. با تغییر مجلس، گرفتن رای اعتماد جدید برای وزرا لازم نیست. تعداد وزیران و حدود اختیارات هر یک از آنان را قانون معین می‌کند.»
هاشمی رفسنجانی در خاطرات خود نوشته که «محمدرضا توسلی»، از اعضای دفتر آیت‌الله خمینی، از این سخنان گلایه کرده و آن را «اعلان تحمیل دولت (میرحسین موسوی)» به خود دانسته است.
سیاست جدید در مراسم تحلیف
سخنان هاشمی رفسنجانی در مراسم تحلیف اولین دوره خود نشان از دوره‌ای جدید داشت و بازتاب گسترده‌ای یافت.
در این میان «علی‌اکبر سعیدی سیرجانی»، نویسنده و پژوهش‌گر برجسته در تاریخ و ادبیات، با انتشار یادداشتی در روزنامه اطلاعات با عنوان «آینده؛ تصمیمات مهم و بالاخره آنچه باید بدانیم» از سخنان هاشمی رفسنجانی در مراسم تحلیفش استقبال کرد و این یادداشت با حمله نمایندگان مجلس چهارم مواجه شد.
دور دوم مراسم تنفیذ و تحلیف اکبر هاشمی رفسنجانی نیز با وجود روابط نزدیک ظاهری، نشان از بروز شکاف بین او و خامنهای داشت.
هاشمی رفسنجانی در مراسم تحلیف خود در سال ۱۳۷۲ گفت: «می‌دانم که این قسم، قسم دشواری است و بدون کمک و یاری خداوند به‌طور جدی از عهده این قسم برنمی‌آییم. اجرای این قسم برای یک نفر به‌تنهایی مقدور نیست. در سیاست‌ها و قوانین و نظارت‌ها و گزینش‌ها، این مساله به‌تنهایی امکان‌پذیر نیست و شدیدا نیازمند راهبران انقلاب هستیم.»
حاشیه‌های میکونوس در تحلیف خاتمی
مراسم تحلیف محمد خاتمی شاهد حضور گسترده سفرای خارجی بود. درباره این حضور اما بحث‌های پشت پرده‌ای بین هاشمی رفسنجانی و خامنهای در جریان بود.
هاشمی در خاطرات خود نوشته که خامنهای دعوت از سفرا برای شرکت در مراسم تحلیف را قبول کرده اما گفته که «دعوت از سفیر آلمان پس از آمدن بقیه داده شود و تبلیغات مناسب پس از شروع مراجعت آن‌ها شود.»
تحلیف خاتمی در دومین دور نیز با حاشیه‌های عدم رای مجلس به حقوق‌دانان شورای نگهبان همراه بود.
در این میان، مجلس و قوه قضاییه بر سر انتخاب دو عضو حقوقدان شورای نگهبان اختلاف داشتند و کار به مجمع تشخیص مصلحت نظام و حکم خامنهای رسید.
در این میان خامنهای دستور داد که بهدلیل تکمیل نبودن اعضای حقوقدان شورای نگهبان و شبهات قانونی در این‌باره مراسم تحلیف به تاخیر بیفتد.
غیبت گسترده در مراسم تحلیف
محمود احمدی‌نژاد به عنوان ششمین رییسجمهور منتخب جمهوری اسلامی ایران (دوره نهم)، در روز ۱۵ مرداد ۱۳۸۴ در مجلس شورای اسلامی مراسم تحلیف را به‌جا آورد.
اما مراسم تحلیف محمود احمدی‌نژاد در سال ۱۳۸۸ را می‌توان پرحاشیه‌ترین مراسم تحلیف دانست. در این مراسم نیز مانند مراسم تنفیذ او چهره‌هایی چون هاشمی رفسنجانی، محمد خاتمی، «علی‌اکبر ناطق نوری» و «حسن خمینی» غایب بودند. همچنین تعدادی از نمایندگان نیز در مراسم تحلیف شرکت نکردند به گونه‌ای که تعدادی از همراهان وزرا که در جایگاه تماشاچیان حضور داشتند به صحن علنی برده شدند تا صندلی‌ها خالی نباشد.
همزمان با این مراسم اعتراضاتی در خارج از مجلس در جریان بود و برخی از افراد از جمله «هاله سحابی» بازداشت شدند.
عدم پوشش زنده مراسم تحلیف از سوی صداوسیما حاشیه دیگر این مراسم بود.
حضور گسترده مقامات خارجی و تهدید به گوجه زدن به جک استراو
مراسم تحلیف حسن روحانی در سال ۱۳۹۲ شاهد گسترده‌ترین حضور مقامات خارجی بود. در این میان «روح‌الله حسینیان» تهدید کرد که در صورتی که «جک استرا»، وزیر امور خارجه پیشین بریتانیا، برای مراسم تحلیف حسن روحانی در مجلس ایران حاضر شود، او را خواهد زد.
حسینیان سپس گفت: «بالاخره همان‌طور که گفتم به شوخی یا جدی، اگر ایشان بیاید با یک چیزی او را می‌زنم چه تخم‌مرغ باشد چه با گوجه.»
در مراسم تحلیف حسن روحانی در سال ۱۳۹۶ نیز تعدادی از مقامات خارجی حضور داشتند و در این میان سلفی نمایندگان با «فدریکا موگرینی»، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، خبرساز شد، به گونه‌ای که تعدادی از آنان مجبور به عذرخواهی شدند.
«محمدجواد ظریف»، وزیر خارجه ایران، در واکنش به خبر سلفی گرفتن نمایندگان با فدریکا موگرینی گفته است: «واقعیت … این است که نمی‌توانید مخاطب خود را انتخاب کنید، هر مطلبی به محض نشر آن تمام دنیا متوجه خواهند شد و مخاطب خاصی نداریم.»
رسانه‌های اصول‌گرا نیز به این اقدام حمله گسترده کردند و از آن با عنوان «سلفی حقارت» نام بردند.
تحلیف رئیسی
مراسم تحلیف رئیسی نیز تحت‌تاثیر سابقه او در هیات مرگ و همچنین رد صلاحیت‌های انتخابات قرار داشت.
«انریکه مورا»، معاون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا برای شرکت در این مراسم به تهران سفر کرد و سفر او با انتقاد فعالان سیاسی و مدنی در داخل و خارج از ایران روبه‌رو شده است.
در این میان در ادامه دل‌خوری‌ها درباره رد صلاحیت علی لاریجانی، خود او و صادق لاریجانی، رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام در این مراسم حضور نیافتند.
برگرفته از سایت فارسی ایران وایر