با توجه به حمله تروریستی مرگبار حماس علیه اسرائیل در روز شنبه ۷ اکتبر، بسیاری تحلیگران نظامی به درستی شکست در رهگیری و جلوگیری از حمله را«شکست اطلاعاتی اسرائیل» می دانند. بسیاری از آنها به ویژه با توجه به سسیستم عملیات تحسین برانگیز و افسانه ای سازمان امنیت و اطلاعات اسرائیل که زبانزد جهانی داشت از این حمله شگفت زده شده اند.
در این کارزار میتوان تحلیل کرد که رژیم اسلامی ایران در جنگ سایبری برعلیه اسرائیل و آمریکا برنده است. نمیتوان بسادگی تحلیل کرد که حمله تروریستی شبه نظامیان حماس و جهاد اسلامی فلسطین صرفا یک «شکست اطلاعاتی اسرائيل» بود، بلکه میتوان تحلیل کرد که رژیم اسلامی ایران از طریق سازمان دفاع غیرعامل که سالیان است در پیشبرد امکانات جنگ سایبری با روسیه همکاری نزدیکی داشته، در برنامه ریزی حمله حماس به اسرائيل مؤثر و موفق بوده است.
جنگ سایبری را میتوان چنین تعریف کرد «استفاده از حملات دیجیتال برای حمله به یک ملت که باعث آسیب قابل مقایسه با جنگ واقعی و یا برهم زدن سیستم های کامپیوتری در ساختارهای حیاتی مانند نیروگاه اتمی، پالایشگاه های نفت و گاز، بانک ها، سیستم های حمل و نقل و غیره شود». دیدگاه دیگری هم هست که میگوید اصطلاح «جنگ سایبری» یک اشتباه است، چرا که هیچ اقدام سایبری را نمی توان به عنوان “جنگ” توصیف کرد. اما در دنیای امروزی و با پیشرفت تکنولوژی لازم «جنگ سایبری» میتواند مانند جنگ واقعی آسیب فیزیکی به مردم و تاسیسات حساس در دنیای واقعی برساند. گفته شده است که کشورهایی از جمله ایالات متحده آمریکا، بریتانیا، روسیه، هند، پاکستان ، چین، اسرائیل، ایران، و کره شمالی توانایی جنگ سایبری فعالی برای پیکار تهاجمی و دفاعی دارند. نمونه پیکار یا جنگ سایبری، حمله شنبه ۷ اکتبر ۲۰۲۳ است که توانسته سیستم اطلاعاتی و حفاظتی اسرائیل را قبل از حمله خنثی کند.
از اینگونه حملات سایبری در آبان ۱۴۰۰ در ایران رخ داد که سامانه‌های سوخت رسانی در داخل ایران را مختل کرد. سازمان پدافند غیرعامل رژیم این اقدام را کار اسرائیل و آمریکا دانست. در این حمله سایبری دبیر شورای عالی فضای مجازی کشور گفت در «حمله سایبری» چهارم آبان همه ۴۳۰۰ جایگاه سوختی در ایران دچار اختلال شد. ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور رژیم هم گفت «حمله سایبری به سامانه فروش بنزین یارانه ای در سراسر کشور، اقدامی برای «ایجاد بی‌نظمی و اخلال در زندگی مردم» و «عصبانی کردن آنها بود». تصور براین بود اینگونه اقدامات برای گوشمالی رژیم اسلامی بوده و نشان دادن آنکه رژیم از طریق جنگهای سایبری آسیب پذیر است. ولی سازمان پدافند غیرعامل هم با توجه به امکانات مالی بیکار ننشست. بنابراین حمله غافلگیرانه حماس برعلیه اسرائيل را میتوان نتیجه پیشرفت سامانه «جنگ سایبری» پدافند غیرعامل رژیم و غیر فعال کردن سیستم های اطلاعاتی-حفاظتی اسرائیل دانست.
با این حال، پیتر هوکسترا دیپلمات و وکیل پیشین کنگره آمریکا مقاله ای در رسانه اینترنتی گیت استون به چاپ رساند که تهدید شکست اطلاعاتی یا شکست رهبران سیاسی را مقوله نوظهوری ارزیابی نمی کند. بر اساس این گزارش مؤسسه بروکینگز که به بررسی شکست اطلاعاتی ایالات متحده و سازماندهی مجدد پس از حملات تروریستی ۱۱ سپتامبر سال ۲۰۰۱ علیه آمریکا پرداخته است، میگوید از منتخبان و کارشناسان امنیت ملی گرفته تا شهروندان عادی یک سوال دارند چگونه ممکن است چنین اتفاقی برای ملتی با ساختار نظامی و اطلاعاتی عظیم و پرهزینه بیفتد (۱)؟ همین سئوال را مردم اسرائيل از دولت دست راستی نتانیاهو دارند.
بروکینز بررسی کرده علارغم هشدارهای جامعه اطلاعاتی ایالات متحده، دولت بایدن نتوانست خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان را درست برنامه ریزی کند، تا از آن فاجعه خروج آمریکا از افغانستان جلوگیری شود. از دیگر شکست های اطلاعاتی اخیر حمله روسیه به اوکراین است. جامعه اطلاعاتی به درستی و علناً در مورد حمله قریب الوقوع روسیه به اوکراین هشدار داد، ولی اطلاعات روسیه نتوانست سرسختی جنگجویان اوکراینی در دفاع از میهن خود را پیش بینی کند، و تصور اطلاعاتی این بود که ظرف ۷۲ ساعت کیف مجبور به تسلیم خواهد شد. ژنرال مک میلی رئیس ستاد مشترک ارتش وقت آمریکا هم، پیش بینی میکرد و حتی به قانونگذاران آمریکا هشدار داد که تهاجم تمام عیار روسیه به اوکراین می تواند منجر به سقوط کیف ظرف ۷۲ ساعت شود. ولی شاهد آن بوده ایم که اینگونه نشد.
با توجه به تحلیل بالا هنوز این سئوال برجا است چرا سیستم امنیت و اطلاعات اسرائیل نتوانست حمله غافلگیرانه ۷ اکتبر ۲۰۲۳ را پیش بینی کنند؟ درحالی که تجربه گذشته میبایست آنها را مجاب میکرد تا پیش بینی لازم را داشته باشند!! برای مثال تجربه موفقیت آمیز اطلاعاتی اسرائیل در حمله اسرائيل به مصر درسال ۱۹۷۳، یوم کیپور، تجربه کافی ای می باشد؟ آیا میتوان این شکست را دلیل ضعف سیاست داخلی اسرائیل و سیاست خارجی دولت آقای بایدن در خاورمیانه و بویژه در مماشات با رژیم تروریستی اسلامی در ایران دانست؟ این در حالی است که مشاور امنیت ملی دولت بایدن جیک سالیوان بیش از یک هفته قبل از حمله حماس به اسرائیل، درباره موفقیت‌های بدست آمده در خاورمیانه صحبت میکرد. نتیجه گیری سالیوان در آن زمان این بود که «منطقه خاورمیانه امروز ساکت تر از دو دهه گذشته است!!».
با توجه به اینکه اسرائیل بطور مداوم تهدیدهای شبه نظامیان غزه، کرانه باختری، ایران، سوریه، حماس و حزب الله لبنان و دیگر گروه های تروریستی وابسته به رژیم اسلامی ایران را رصد و خنثی کرده است، چگونه میتوان این حمله جنایتکاران را توجیه کرد؟ آیا میتوان گمانه زد غفلت مسئولان سیستم های اطلاعاتی-حفاظتی اسرائیل بوده باشد و یا پیشرفت سازمان پدافند غیرعامل رژیم اسلامی در ایران باعث موفقیت آمیز بودن حمله بود.
در باره شکست سیستم اطلاعاتی آمریکا و اسرائیل می توان به موارد زیر اشاره داشت:
- دولت بایدن از نظر سیاست خارجی در خاورمیانه و حفاظت از منافع آمریکا شکست خورده است.
- اثرات جانبی حمله حماس به اسرائیل با احتمال قوی روی انتخابات ریاست جمهوری آمریکا نیز اثر خواهد گذاشت۰
- با احتمال زیاد این شکست اطلاعاتی-امنیتی باعث خواهد شد حزب دمکرات آمریکا و بویژه آقای بایدن در انتخابات پیش روی امریکا شکست بخورد.
- افزون بر این میتوان تحلیل کرد جمع آوری اطلاعات از طریق سیستم های الکترونیکی-دیجیتالی در مقابل کسب اطلاعات انسانی پیشین (پیک) شکست خورده است.
- مشخص نیست با افزایش هوش مصنوعی به سیستم های جمع آوری اطلاعات دیجیتالی، بتوان گفت که امنیت ملی و حفاظت از مردم در کشورهای پیشرفته جهان تأمین خواهد شد؟
- با دجیتالیزه شدن سیستم های امنیتی-اطلاعاتی، این مجموعه در زیرساختار جنگ سایبری قرار می گیرد که شاهد شکست آن در حمله غافلگیرانه حماس به اسرائيل بوده ایم. در نتیجه کشورهای پیشرفته جهان مانند آمریکا و اسرائيل همچنان از کمبود توانائی و خلاقیت در پیش بینی و درک تهدیدات نوظهوری که توسط دشمنان ایجاد می شود رنج خواهند برد.
- ضعف اطلاعاتی و یا بعبارت دیگر ورود هوش مصنوعی بویژه ذر جنگ سایبری، در سیستم های رأی گیری انتخاباتی نیز می تواند اختلال ایجاد کند. به عبارتی دیگر سیستم های اطلاعاتی-حفاظتی «سیاسی» شده و از وظیفه اصلی کسب اطلاعات برای ایجاد امنیت و حفاظت از مردم کشور دور شده است. برای مثال نفوذ اطلاعاتی روسیه در انتخاب ریاست جمهوری گذشته امریکا و اثرات جانبی آن که تاکنون ادامه دارد.
نقص عمده اطلاعاتی امریکا ، که پس از ۱۱ سپتامبر مشخص شد، اتکای بیش از حد به مجموعه فناوری اطلاعات مانند ماهواره ها، سایبری و شنود است. اگر چه این روش نیاز به شبکه های جاسوسی فیزیکی و خطرات آن را کاهش میدهد، امّا دشمن میتواند در این سیستم های پیچیده اطلاعاتی دیجیتالی نفوذ کرده و اطلاعات نادرست تولید کند. میتوان ادعا کرد هر چند در بسیاری موارد سیستم تحلیلگر هوش مصنوعی جواب صحیح در اختیار تحلیل گران قرار میدهد ، اما هرگز نمی تواند جایگزین تفکر انسانی که پشت تولید این سیستم ها قرار دارد شود.
اگر برگردیم به حمله حماس به اسرائیل، می توان ادعا داشت: بطور قطع حماس توانسته است با استفاده از سرویس‌های امنیتی جهان غرب و اعتماد بیش از حدّ به فنآوری دیجیتالی استفاده کرده و سیستم های گفت و شنود اطلاعاتی اسرائیل و آمریکا را برای مدتی مختل کرده باشد. در غیر اینصورت چگونه امکان پذیر بود که صد ها دوربین های امنیتی مرزی را از کار انداخته و از ۲۵ نقطه مرزی با بولدوزر که سرعت زیادی هم برای رسیدن به دیوار مرزی بین اسرائیل و غزه ندارد برسد، دیوار بتونی را منهدم کند و سیستم اطلاعاتی اسرائيل از ان بی خبر باقی بمانند؟
البته تجربه حملات به برجهای نیویورک برایمان شناخته شده است که اسامه بن لادن برای عمل جنایتکارانه خود از سیستم های اطلاعاتی فنآوری الکترونیکی برای ارسال پیام استفاده نکرد و به پیک های انسانی متکی بود و موفق هم بود. بعضی از تحلیگران پنهان کاری اطلاعاتی حماس را دور از استفاده پیک های انسانی نمی دانند. اگر چه این فرضیه بسیار قابل تأمل است، امّا با احتمال بالا طراحان حمله حماس به اسرائیل توانسته اند با ایجاد کدهای دیجیتالی (حمله سایبری) و ارسال به سیستم های اطلاعاتی اسرائیل عملکرد آنها را خنثی کرده باشند.
بهر روی احتمالاً اسرائیلی ها هرگز به فکر انجام یک حمله چند جانبه از طریق دریا، زمین و هوا – از جمله استفاده از پاراگلایدر نبودند. آنها از بولدوزرها و مواد منفجره با فناوری پایین برای شکستن حصار مرزی اسرائیل استفاده کردند و سپس با کامیون ها، موتورسیکلت ها و سایر تجهیزات از مرز عبور کردند بدون اینکه سیستم امنیتی اسراسيل باخبر شود. همزمان هزاران راکت را همزمان شلیک کردند و بر سیستم پدافند هوایی گنبد آهنین اسرائیل غلبه کردند. افزون بر راکت پراکنی ها از پهپاد های رادارگریز انتحاری هم استفاده کردند. سئوال دیگر این جاست برج های نگهبانی و دوربین های مدار بسته خبررسانی اقدام ثانوی دارند که بمحض انفجار، بطور اتوماتیک خبر اضطراری صادر می کنند. این بسیار قابل تأمل است که این اخبار اضطرای که میتوان آنرا مشابه خبر «اس-او-اس) دانست، نتوانسته اند سیستم های اطلاعاتی و حفاظتی اسرائیل را مطلع و سیستم های امنیت و حفاظت اسرائيل نتوانسته اند واکنش نشان دهند؟ اسرائيل در مورد حملات راکتی و موشکی حماس تجربه کافی دارد و همیشه توانسته ضمن جلوگیری از خسارات بالا، اقدامات تلافی جویانه نیز انجام دهد ولی این رویکرد انجام یکباره و در مقیاس وسیع چیزی بود که تاکنون تجربه نشده است.
چگونه میتوان حمله غافگیرانه که باعث شوک اطلاعاتی در جهان غرب گردیده است را پشت سرنهاد؟ بنظر میرسد لازم است اسرائيل در فرصت اول تکلیف خود را با حماس یکسره کند. لازم است بهرنحوی حماس در نوار غزه برای همیشه مغلوب و حذف شود. لازم است مشخص شود امران این جنایت چه کسانی بوده اند. جهان دمکراتیک غرب بویژه آمریکا میگوید که شواهدی در دست نیست که رژیم اسلامی ایران مستقماً در این حمله دست داشته است؟ ولی شواهد دیگری هم وجود دارد و نشان میدهد بدون برنامه ریزی و هدایت از طرف سپاه قدس رژیم اسلامی، حمله غافلگیرانه حماس با ابعاد گسترده آن غیر ممکن می میبود . استفاده از تجهیزات پیشرفته برای حمله، از جمله خنثی کردن سیستم های اطلاعاتی-امنیتی اسرائيل، به برنامه ریزی و آموزش های لازم نیاز دارد که بسختی میتوان باور داشت از عهده تروریست های جهاد اسلامی و حماس امکان پذیر بوده باشد. تولید چندین هزار موشک وپهپاد و امکانات پرتاب صرفا توسط یک گروه تروریستی بسیار بعید بنظر میرسد.
اگر این حمله و عوامل آن در نطفه خنثی نشود، حماس و جمهوری اسلامی برنده این جنایت خواهند بود. توازن نظامی و اطلاعاتی منطقه خاورمیانه از کنترل خارج و با احتمال بالا شاهد فجایع بیشتری در آینده خواهیم بود. شاید هم لازم باشد کمیسیون ویژه ای برای شناسایی دقیق نقاط قوت و ضعف سیستم اطلاعاتی جهانی ایجاد شود تا با بررسی ان راه کار ارایه شود. این که نتانیاهو بگوید دیگر هرگز چنین اتفاقی نخواهد افتاد کافی نیست. اینگونه به نظر میرسد حوادث و شکست های اطلاعاتی یوم کیپور، پرل هاربر، حمله به برجهای نیویورک در سپتامبر ۲۰۰۱ ، حمله جنایتکاران ۷ اکتبر ۲۰۲۳ تجربه کافی بدست نداده، و دلیلی هم وجود ندارد که دوباره تکرار نگردد.
ناخدا محمد فارسی
۲۴ اکتبر ۲۰۲۳