آیا پیشرفت هوش مصنوعی کمکی به انتشار اخبار درست و به موقع خواهد داشت؟ با وجود اخبار جعلی که جهان با آن مواجه است، آیا تمایز اخبار درست از نادرست توسط هوش مصنوعی امکان پذیر است؟ گمان براین است که اخبار نادرست برزندگی عادی مردم اثرات نامناسبی گذارده است؟ از این گونه سئوالات بسیار است، امّا پاسخ درست را چگونه میتوان یافت؟ برای مثال اگر خبر درست و بموقع در دست سازمان اطلاعات اسرائیل بود، با احتمال بالا از حمله حماس و جهاد اسلامی فلسطین، ۷ اکتبر ۲۰۲۳، و کشتار مردم بی گناه اسرائيل و فلسطینی جلوگیری می شد!.
روزنامه نگاری شغل بسیار پر مسئولیت و شرافتمندانه ایست. روزنامه نگار و خبرنگار برای صادقانه گزارش کردن متعهد است و قسم یاد میکند. امّا پلاتفرم‌های دیجیتال بویژه هوش مصنوعی شیوه روزنامه نگاری را تغییر داده و اخبار نادرست و جعلی براحتی میتواند مخابره شود. سیستم های دیجیتالی ارتباطات و دسترسی به اخبار جهانی را نسبت به هر مقطعی دیگر در تاریخ بشر امکان‌پذیر تر کرده است. امّا از سوی دیگر، اطلاعات نادرست و یا اخبار جعلی نیز، در حال گسترش و تأثیرگذاری بر نحوه تفسیر افراد از تحولات روزانه می باشد. گسترش اخبار از طریق رادیو، تلویزیون، و سایتهای مجازی مانند فیسبوک، ایکس، اینستاگرام، تلگرام و بویژه استفاده از تلفن همراه، باعث دوقطبی شدن اطلاعات و بحث‌انگیز شدن اخبار گردیده و به نحوی اعتماد عمومی به روزنامه نگاری سنتی کاهش چشمگیری داشته است.
اخبار جعلی و کمپین های پیچیده اطلاعات نادرست به ویژه در کشورهای دموکراتیک مشکل ساز هستند، و بحث های فزاینده ای در مورد چگونگی رسیدگی به این مسائل بدون تضعیف مزایای رسانه های دیجیتال را برانگیخته است. اندیشکده ها پیرامون کنترل اطلاعات دیجیتالی و بویژه هوش مصنوعی تحقیقات مفیدی انجام داده اند که همچنان ادامه دارد. باید اذعان داشت هوش مصنوعی هم، درحال حاضر، کمکی به تشخیص درست بودن و یا نادرست بودن اطلاعات نخواهد کرد. برای حل این مشکلات جهان دمکراتیک لازم است با همکاری با یکدیگر، راهکار لازم و درست ارایه دهند. تجارب خبررسانی باید به منظور ایجاد اعتماد و تصحیح اخبار جعلی و اطلاعات نادرست، اعتماد مردم را بازیابد. شرکت‌های فناوری باید روی ابزارهای کنترل سرمایه گذاری کنند، تا بتوان اخبار جعلی را شناسایی کرد. باید جلوی کسانی که از اطلاعات نادرست سود می‌برند گرفته شود. مؤسسات آموزشی باید آگاه سازی مردم در مورد سواد خبری را در اولویت قرار دهند. در نهایت، افراد باید منابع خبری متنوعی را دنبال کنند و نسبت به آنچه می‌خوانند و تماشا میکنند شک داشته باشند.
تصور بر آن است که هوش مصنوعی بتواند آزمایش های قابل توجهی برای راه درست ترویج گفتمان به موقع، دقیق و مدنی در مواجهه با اخبار کذب و اطلاعات نادرست ارایه دهد. سازمان‌های خبری معتبر مانند بی بی سی، سی ان ان، فایننشال تایمز، واشنگتن پست و بسیاری دیگر برای اطمینان از ارایه محصولات و خدمات خود نیاز به مکانیزمی دارند تا با کمک آن اخبار درست از نادرست تشخیص داده شود. شاید هوش مصنوعی رویکرد جدیدی نویدبخش آینده روزنامه نگاری آنلاین و غیر آنلاین و قابل اعتماد باشد. با وجود این امکانات همه موظف به مبارزه با آفت اخبار جعلی و اطلاعات نادرست هستند. این شامل ترویج هنجارهای قوی در روزنامه نگاری حرفه ای، حمایت از روزنامه نگاری تحقیقی، کاهش انگیزه‌های مالی برای اخبار جعلی، و بهبود سواد دیجیتال در میان عموم مردم نیز می باشد. در مجموع، این گام ها باعث افزایش کیفیت گفتمان و تضعیف محیطی میشود که اطلاعات نادرست را در سراسر جهان به پیش برده است.
بیاد داریم که دو خبرنگار شجاع باب وودوارد و کارل برنستاین در سالهای ۱۹۷۰ موفق شدند با کنکاش و تحقیق به طرح و برنامه انتخاباتی نادرست رئیس جمهور آمریکا ریچارد نیکسون، وی را مجبور کنند در ۹ آگوست ۱۹۷۴ بدنبال رسوایی واترگیت از سمت رئیس جمهوری استعفا دهد. از این گونه خبرنگاران، جهان بسیار بخود دیده است که مورد نظر این نوشته ما نیست، امّا جهان همواره مدیون فداکاریهای این شجاعان رسانه است.
مقاله ای توسط فلیپ کارسنتی در رسانه گیت استون، ۳۰ ژانویه ۲۰۲۴، منتشر شده که قابل توجه در رابطه با خبرنگاری درست است و قابل تأمل (۱). کارسنتی اظهار میدارد که اسرائیل، در جنگ با حماس در غزه، در نبرد رسانه ای در بیشتر نقاط جهان شکست خورده است. این شکست بویژه در اروپا، و جهان عرب و اسلام بوضوح دیده میشود. اکثر مردم جهان بر این باورند که سربازان اسرائیلی در غزه جنایت جنگی انجام داده اند. این اخبار نادرست باعث گردیده حملاتی برعلیه یهودیان و سوزاندن کنیسه های آنها در بسیار کشورها انجام شود.
فلیپ کارسنتی خبر میدهد برای جلوگیری از گزارش خبر درست خبرنگارانی را استخدام کرده اند تا خبر جعلی تولید کنند. این خبرنگاران داستان هائی از انبوه افتراهای دلریش علیه اسرائیل را رصد و اشاعه میدهند، و دشمنی مسلمانان با اسرائیل و یهودیان را در دیاسپورای رسانه ای افزایش می دهند.
همچنین روزنامه نگارانی مستقر در اورشلیم و تل آویو هستند و سال ها از ارائه گزارش درست در مورد فساد مالی و نقض حقوق بشر در حکومت خودگردان فلسطین و حماس خودداری کرده اند. چرا؟ اگر این فساد و فجایع بموقع گزارش می شد شاید فرصت بود تا از وقوع آن جلوگیری شود. همچنین از تونل سازی حماس در غزه و آمادگی برای حمله ۷ اکتبر ۲۰۲۳ جلوگیری می شد. خبرنگاران رسانه های جهان غرب نیز لازم است به خاطر داشته باشند که روزنامه نگاری در جهان و بویژه در منطقه خاورمیانه نباید طرفداری از اسرائیل یا فلسطینی باشد. بلکه باید “طرفدار” حقیقت بود، حتی اگر حقیقت مستقیماً در برابر آن چیزی باشد که آنها انتظارش را دارند و یا ترجیح می دهند باور کنند.
در ایالات متحده، اعتماد عمومی به روزنامه نگاری سنتی رو به کاهش است. نظرسنجی اخیر گالوپ نشان می دهد تنها ۳۷ درصد معتقدند«سازمان های خبری عموما حقایق را به درستی ارایه میدهند». این کاهش اعتماد عمومی به رسانه ها برای دموکراسی ها خطرناک است. با توجه به وضعیت سیاسی فعلی در جهان، و اخبار جعلی، سؤالاتی برای مردم جهان در مورد کیفیت اطلاعات که در دسترس عموم قرار داده میشود، بوجود آورده است. این تحولات اعتماد مردم به رهبران و نحوه عملکرد نظام سیاسی پیچیده را هم کاهش داده است.
بمنظور دریافت اخبار و اطلاعات درست چالش های بسیاری وجود دارد. برای مثال برخی افراد به جای استفاده از ابزارهای دیجیتال برای اطلاع رسانی به مردم و ارتقاء بحث مدنی، از بسترهای اجتماعی و دیجیتالی برای فریب دادن، گمراه کردن یا آسیب رساندن به دیگران از طریق ایجاد و انتشار اخبار جعلی و اطلاعات نادرست استفاده می کنند. همچنین با استفادهً از بستر دیجیتالی امکان حذف اطلاعات، یا ایجاد پارازیت، یا حمله سایبری در سیستم اطلاعاتی و هشدار دهنده ها نیز وجود دارد. حمله حماس و جهاد اسلامی فلسطین، ۷ اکتبر ۲۰۲۳، سیستم پدافندی سازمان اطلاعات اسرائيل را برای مدتی خنثی و یا سردرگم کرد تا جنگجویان حماس بدون ممانعت توانستند از خط مرزی عبور کنند، و پس از اجرای جنایت جنگی از مکان خارج شوند. از طریق هوش مصنوعی میتوان لایه های امنیتی در سنجش اطلاع یا خبر درست استفاده کرد. برای مثال صحت خبر را میتوان از چند لایه امنیتی هوش مصنوعی گذراند و با مقایسه داده ها به درست و یا نادرست بودن اطلاعات اطمینان حاصل کرد.
در انتخابات سال ۲۰۲۰ ریاست جمهوری آمریکا، دونالد ترامپ اخبار جعلی را باعث شکست خود میدانست که باعث اتفاقات ناشایستی، در ۶ ژانویه ۲۰۲۰، بعد از انتخابات شد که، اثرات آن تاکنون مشاهده می شود و در تاریخ آمریکا باقی خواهد ماند. برای ایجاد اختلال در شمارش آرا بطور دیجیتالی، روش های نفوذی (هکری) و اختلال در سیستم شمارش آرا امکان پذیرگردیده است. اطلاعات نادرست می تواند کمپین های انتخاباتی را مخدوش کند، و بر ادراک عمومی تأثیر بگذارد یا احساسات انسانی را تحریک کند.
برابر با گزارش تحقیقی عطنا – رسانه تحلیلی دانشگاه علامه طباطبائی تهران، دوشنبه ۲۳ بهمن ۱۴۰۲، اطلاعات نادرست به دلیل توانایی آن در تأثیرگذاری بر افکار عمومی و گفتمان انتخاباتی خطرناک است (۲). برابر با این گزارش دیوید لازر محقق آمریکایی اظهار داشته «چنین موقعیت‌هایی می‌توانند ایده‌های تبعیض‌آمیز و تحریک‌آمیز را قادر به ورود به گفتمان عمومی کنند و به عنوان واقعیت تلقی شوند. پس جا افتادن، چنین ایده‌هایی می‌توانند به نوبه خود برای ایجاد بزه ها، عادی‌سازی پیشداوری‌ها، سخت تر کردن ذهنیت‌ها، ما را در برابر آنها و حتی، در موارد شدید، برای تسریع و توجیه خشونت مورد استفاده قرار گیرند.»
گزارش حقایق توسط خبرنگاران، بدون آزار و اذیت آنان از طرف دولت های مطبوع خود نیست، و این یک مشکل جدی است. حکومت های تمامیت خواه خبرنگارانی را که برعلیه حکومت گزارش کنند در دادگاه های فرمایشی محکوم و زندانی می کنند. در کشور ایران روزنامه نگاران را اغلب به تولید اخبار جعلی و بر علیه امنیت ملی متهم کرده اند. این دولت ها اقدام به ایجاد مقررات دولتی برای کنترل جریان اطلاعات و سانسور محتوا در پلاتفرم رسانه ای میکنند. در این راستا میتوان کشورهای روسیه ، ایران، مصر، اندونزی، فلیپین و بسیاری دیگر را یاداور شد. این درحالی است که، قانون اساسی این کشورهای آزادی رسانه را مکتوب کرده اند. بعد از انقلاب اسلامی در ایران، بدلیل گزارش حقایق ، اکثر روزنامه های مستقل کشور را تعطیل کردند.
در اردیبهشت ۱۳۷۹ به دستور علی خامنه‌ای، از طریق قوهٔ قضائیهٔ جمهوری اسلامی درب تعداد زیادی از مؤسسات خبری را تعطیل نموده و روزنامه نگاران را بازداشت و زندانی کردند.
رژیم اسلامی ایران حتی پلاتفرم های اینترنتی و مجازی را برنمی تابد، جوانان رسانه ای را بدلیل انتشار حقایق دستگیر، زندانی و در مواقعی زیر شکنجه به قتل رسانده اند، از جمله وبلاگ نویس ستار بهشتی که در آبان ۱۳۹۱ زیر شکنجه نیروی های امنیتی رژیم در زندان جان سپرد. لازم است یادآور شویم حکومت دمکراتیک نیز بر رسانه های کشور نظارت دارد و لازم است از اخبار جعلی در رسانه ها جلوگیری نمایند، تا باعث عدم اعتماد به رسانه ایجاد نگردد. خبرگزاری ها به اعتماد عمومی نیاز دارند، امّا در سالهای اخیر اعتماد به رسانه افت شدیدی داشته، و به توانایی خبرنگاران برای گزارش اخبار و پاسخگوکردن رهبران آسیب وارد کرده است. بویژه در دوران بحران سیاسی، مردم به رسانه قابل اعتماد نیاز دارند تا بتواند خبر درست دریافت کند.
در دنیای آنلاین، خوانندگان و بینندگان باید درباره منابع خبری شک داشته باشند. برای تشویق مردم بسیاری از رسانه های آنلاین، به سرفصل های گمراه کننده یا هیجان انگیز متوسل می شوند. آنها بر تحریک یا جلب توجه تأکید می کنند، حتی اگر آن خبر فریبنده باشد. مصرف کنندگان اخبار باید مراقب باشند و درک کنند که همه چیزهایی که می خوانند درست نیست و بسیاری از سایت های دیجیتال در تهیه اخبار نادرست مهارت بسزایی دارند. قضاوت در مورد سایت های خبری و محافظت از خود در برابر اطلاعات نادرست، از اولویت بالایی در عصر دیجیتال برخوردار است.
درپایان لازم است یادآور شویم هوش مصنوعی در دنیای تجارت و بویژه شرکت های تکنولوژیک کوچک و متوسط مورد توجه قرار دارد، و میتواند از این فرایند دیجیتالی بهره ببرند. برای مثال امارات متحده عربی با ابتکارات دولتی و سرمایه گذاری های خارجی به سرعت در حال تبدیل شدن به یک مرکز جهانی برای هوش مصنوعی است. امارات متحده عربی سال‌ها درپی این تکنولوژی بوده و میلیاردها دلار را در پیشرفت هوش مصنوعی هزینه کرده است. برابر با اطلاعات ، این اتحادیه در نظر دارد تا سال ۲۰۳۰ چهارده درصد تولید ناخالص داخلی کشور را با کمک هوش مصنوعی انجام دهد. شرکت‌های کوچک و متوسط در حال حاضر تقریباً ۶۳.۵ درصد از تولید ناخالص داخلی غیرنفتی امارات را تشکیل میدهند.
هوش مصنوعی در صورتیکه بطور صحیح مورد استفاده قرار گیرد قادر است برای انسان رفاه و آرامش در زمینه های مختلف زندگی تولید کند. همچنین میتواند توسط اشخاصی نادرست مورد سوء استفاده قرار گیرد و بسیار زیان بار شود. با این جمله مقاله را به پایان می بریم: «آنان که علم و دانش را در راه صدمه زدن به انسان استفاده میکنند، به علم و دانش خیانت می کنند.»
ناخدا محمد فارسی
۱۷ فوریه ۲۰۲۴
1 – https://www.gatestoneinstitute.org/276/israel-losing-the-media-war-wonder-why
2 – https://atna.atu.ac.ir/fa/news/303797/%D8%A8%D8%A7-%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D8%AC%D8%B9%D9%84%DB%8C-%D9%88-%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA-%D9%86%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D8%B3%D8%AA-%DA%86%D9%87-%DA%A9%D9%86%DB%8C%D9%85