باعث خشنودی است که منشور جورج تانی ها در تاریخ ۱۹ اسفند ۲۰۲۳ منتشر شد که به نشانه نخستین گام عملی در ایجاد همبستگی بین نیروهای مخالف رژیم در خارج از ایران تلقی میشود. با نگاهی به عنوان منشور بنظر میرسد که بسیار هوشمندانه از نام مهسا امینی یاد شده است، بدین وصف «منشور همبستگی و سازماندهی برای آزادی (مهسا)». چرا مهسا؟ حرکت انقلابی جوانان ایران «زن-زندگی-آزادی» با قتل مهسا شروع شد و اگر چه رژیم جنایتکار اسلامی مردم کف خیابان را باردیگر توسط نیروی ها امنیتی و سپاه پاسداران سرکوب کرد ولی خیزش انقلابی مردم از پای نیافتاده و ادامه دارد. پس میتوان تحلیل کرد منشور (مهسا) بر موج انقلابی جوانان داخل کشور سوار و از آن نشأت گرفته است.
همزمان با انتشار منشور مهسا، خبر خوش یا بد دیگری نیز منشتر شد بدین منظور که رژیم اسلامی ایران با عربستان سعودی روابط دیلماتیک برقرار میکند! این خبر غیر منتظره که با وساطت چین انجام گرفته تا حدی شگفتی بر انگیز است، بویژه در این مقطع زمانی. سردار علی شمخانی و وزیر امورخارجه عربستان به پکن دعوت شدند و با میانجی گری چین توافق کردند دو کشور روابط دیپلماتیک در سطح سفارت و باز گشایی سفارتخانه ها طی دو ماه برقرار کنند. خبر بازگشایی روابط دیپلماتیک ایران و عربستان احتمالاً به ثبات سیاسی-امنیتی خاورمیانه، و نیز پایداری رژیم اسلامی ایران، کمک خواهد کرد! امّا در مقابل آن، انتشار منشور همبستگی جورج تان در راستای براندازی رژیم اسلامی ایران نگارش گردیده است! افزون براین ۵ گرایش سازمانی جمهوریخواه سکولار دمکرات نیز با هم ائتلاف کرده اند و از قرار معلوم ائتلاف بزودی منشور پیشنهادی خود را نیز اعلام خواهند کرد. عحب سردرگمی و یا بهتر عجب سیرک سیاسی، عکس العمل مردم مظلوم ایران باید چه باشد؟. ایا شما خواسته و یا نخواسته آب به آسیاب بقاء جمهوری اسلامی نمیاندازید؟ شاید در مقابل این سردرگمی ها، فرافکنی ها، مردم ایران و بویژه جوانان جان برکف فریاد بزنند، دیگر بس است و آنان به شما اپوزیسیون نیازی ندارند. لطفاً آنها را بحال خود واگذارید تا تکلیف خود را خود بهتر بدانند.
خبر توافق ایران و عربستان، تمام رسانه های جهان را تحت الشعاع قرار داد. پس از چند روز مذاکرات فشرده میان علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران با همتای سعودی خود مساعد بن‌محمد العیبان وزیر مشاور و عضو شورای وزیران و مشاور امنیت ملی عربستان سعودی و وانگ ئی عضو دفتر سیاسی کمیته مرکزی حزب کمونیست و رییس دفتر کمیسیون مرکزی امور خارجی حزب و عضو شورای دولتی جمهوری خلق چین، در پکن دو کشور ایران و عربستان سعودی از سرگیری روابط میان ایران و عربستان را، در مراسمی با امضاء بیانیه مشترک میان دوکشور به صورت رسمی اعلام کردند.
امیرعبداللهیان، وزیر خارجه جمهوری اسلامی، در توییتی نوشت که «بازگشت روابط طبیعی میان جمهوری اسلامی و عربستان سعودی ظرفیت‌های بزرگی را در اختیار دو کشور منطقه و جهان اسلام قرار می‌دهد». عبداللهیان «سیاست همسایگی» را «محور کلیدی سیاست خارجی دولت سیزدهم» توصیف کرده و افزود که دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی «فعالانه در پس تمهید گام‌های بیشتر منطقه‌ای است».
سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید هم خبر داد واشنگتن در جریان مذاکرات طرفین بوده است. جان کربی میگوید آمریکا از هر اقدامی که به کاهش تنش بیافزاید پشتیبانی میکند. کربی میگوید تنش‌زدایی همراه با بازدارندگی، ارکان اساسی سیاستی است که جو بایدن در جریان سفر سال گذشته اش به منطقه ترسیم کرد.» کاخ سفید در عین حال، گفت معلوم نیست که این تحول به معنی عادی‌سازی مناسبات با اسرائیل باشد. شورای همکاری خلیج فارس نیز ابراز امیدواری کرد که این توافق به تقویت صلح و امنیت در منطقه منجر شود.عراق، حزب الله لبنان، ترکیه، بحرین، حاکم دبی، مداکره کننده ارشد حوثی در مذاکرات صلح یمن و دیگر سران عرب منطقه از این توافق استقبال کردند.
چگونه میتوان ایجاد روابط دیپلماتیک بین ایران و عربستان سعودی و جنبش (مهسا) را ارزیابی کرد. منشور در سر فصل خود یادآور شده «پس از قتل مهسا (ژینا) امینی و آغاز انقلاب زن، زندگی و آزادی، مردم ایران مبارزه ی آزادیخواهانه را پی می‌گیرند و بر آن هستند تا زنجیر ستم، تبعیض و استبداد را بگسلند». و افزوده است «برای رسیدن به این هدفِ نهایی نیازمند سه عامل همبستگی، سازماندهی و مبارزه ی مستمر است.» سپس ادامه می دهد منشور ابتدا بر فعالیت‌های خارج از کشور تکیه میکند که می‌تواند زمینه را برای مشارکت فعالانه ی کنشگران داخل کشور فراهم کند .
در این راستا منشور راه کاری ارایه نمی دهد. همچنین نویسندگان منشور بر این باورند که انزوایِ جهانیِ جمهوری اسلامی از اولین گام‌های لازم برای ایجاد تغییر است و باید خواسته‌هایی مانند فشار بین المللیِ بر رژیم، تماس با دولتهای دموکراتیک برای حمایت از منشور و اخراج دیپلمات های رژیم از کشورهایشان باشد. این خواست ها مهم هستند ولی چگونه باید آنها را اجرایی کرد و با چه کسانی؟ راه کار چیست؟. این درحالی است که همزمان با انتشار منشور (مهسا)، جانبداری از بیانیه مشترک روابط دیپلماتیک بین ایران و عربستان سعودی مورد توجه تمام کشورهای جهان بویژه کشورهای خاورمیانه است و از آن استقبال نموده و آنرا گام بسیار مهمی برای ثبات و امنیت منطقه میدانند. و به احتمال بسیار بالا به منشور جورج تانی ها توجه چندانی نخواهند کرد.
در چند ماهی که از حرکت انقلابی جوانان ایران می گذرد، کشورهایی با محکوم کردن رژیم برای زیر پانهادن حقوق بشر شهروندان ایران اقدامات قابل ستایشی انجام داده اند، از جمله پارلمانهای آمریکا و اروپا بدولت های خود پیشنهاد «درلیست تروریست قرار دادن سپاه پاسداران»، را داده اند. ولی دولت این کشورها بوضوح به پیشنهاد پارلمانها جواب مثبت نداده اند، و اظهار داشته اند دلیل حقوقی برای قرار دادن سپاه در لیست تروریست وجود ندارد. اگر دولتهای غربی به درخواست مردم خود از طریق پارلمان ها، بدلیل منافع اقتصادی و امنیتی جواب مثبت نداده اند چگونه میتوان تصور داشت که بر پایه پیشنهاد منشور جورج تاونی ها با نمایندگان منشور که تنها طیفی از اپوزیسیون رژیم ایران در خارج را در بر می گیرد وارد مذاکره شوند؟ آیا دعوت در اطاقی در پارلمان و دعوت به کنفرانس امنیتی مونیخ باعث تغییر رویه کشورها شد؟ تا کنون که اینگونه به نظر نمیرسد. بارها از دوستان که مستقیماً با دولتی در تماس نزدیک بوده اند شنیده ایم، دولت ها میگویند شما قطار عبور از رژیم اسلامی را راه بیاندازید، تا آنها نیز برآن سوار شوند. بنا براین سئوال این است آیا بهتر نبود برابر با پارگراف اول منشور، آن را بعنوان یک پیمان نامه منتشر می کردند، و کوشش برای بوجود آوردن یک شورای همبستگی ائتلاف می کردند؟ بدنبال راه اندازی قطار عبور از رژیم می بودند. بنظر میرسد منشورنویسان برای مردم ایران نسخه پیچیده اند. منشور از انتخابات مجلس مؤسسان برای نوشتن قانون اساسی آینده ایران هم صحبت دارد که بازهم روشن نیست چگونه این انتخابات امکان پذیر است؟ قانون اساسی اول باید توسط نمایندگان مردم ایران شامل سازمانها و فرهیختگان حقوقی-سیاسی تشکیل شود تا بتوان قانون اساسی مورد قبول در مجلس مؤسسان تهیه کرد و آنرا به همه پرسی سپرد.
اقداماتی برای همبستگی در چند ماه گذشته انجام شده که بسیار امیدوار کننده است. از جمله پیمان همکاری سه سازمان سیاسی شورای مدیریت گذار، شورای ملی تصمیم و حزب مشروطه لیبرال دمکرات حرکتی مثبت تلقی میشود . چرا جورج تانی ها به این همکاری نپیوستند؟ آیا منشور نویسان در این راستا برنامه ی ویژه ای دارند؟ ایا بهتر نبود لااقل از الگوی پیمان نامه همکاری سه نیروی سیاسی پیمان همکاری استفاده می کردند!
منشور گام بعدی خود را حضور کنشگران داخل ایران و تشکیل شورای انتقال قدرت و راهکارهای انتقال قدرت میداند، ولی برای این راه کار، برنامه ارایه نداده است. سپس به باورهای مشترک نیروهای خواهان تغییر نظام و رسیدن به ایران دمکراتیک اشاره دارد. و به نوعی رئوس قانون اساسی مورد نظر خودشان را از پیش نوشته اند!
پیرامون صلح و امنیت ، منشور در ماده ۱۳ انحلال سپاه پاسداران را یادآور شده است. چگونگی آن به نحوی تعریف شده است که اگر من یک نظامی سپاهی بودم وحشت می کردم و بجای انفعال از سپاه بسختی به آن می چسبیدم. مگر میشود یک سپاهی را بدون در نظر گرفتن نیازمندیهای خانوادگی آنان کنار گذاشت. چنین اقدامی را در ارتش عراق بعد از شکست صدام حسین و پیروزی ائتلاف آمریکا در سال ۲۰۰۳ میلادی شاهد بودیم که افسران و درجه داران ارتش عراق و خانواده آنها گرسنه ماندند و بروایتی بسیاری از آنان برای امرار معاش خانواده به داعش پیوستند. آیا بهتر نبود اعلام شود سپاهیان در دوران گذار از رژیم نباید نگران خود و معیشت خانواده خود باشند و تا تعیین تکلیف و ادغام آنان در ارتش بدون هرگونه تبعیضی از حقوق و مزایای کامل خود برخوردار خواهند بود، تا از طریق «کمیته رسیدگی به وضعیت نظامیان» به آینده و سرنوشت آنان رسیدگی شود؟ از اینگونه سئوال ها بسیار است که در این مقاله نمی گنجد، کفایت آنکه اکثر پادشاهی خواهان هم با منشور جورج تانی ها مخالف هستند.
مطالب بسیاری در منشور آمده که روش اداره کردن یک کشور را بازگو می کند و شاید بتوان گفت بعد از گذار از رژیم اسلامی و آزادی مردم، ممکن است مفید واقع شوند.
بطور کلی منشور از وضعیتی سخن دارد که تصور شود مردم ایران میلیونی در کف خیابان هستند، اعتصابات سراسری شروع شده و عده ای میخواهند آنها را راهنمایی کنند تا به آزادی برسند. چنین چشم اندازی در حال حاضر وجود ندارد.
مردم ایران امیدوارند سازمان های سیاسی از جمله جورج تانی ها و دیگر سازمان های سیاسی اپوزیسیون ، از جمله سازمان های سیاسی شورای مدیریت گذار، شورای ملی تصمیم، و حزب مشروطه لیبرال دمکرات با هم همکاری نموده و قطار گذار از رژیم غیر انسانی اسلامی را راه بیاندازند و تا رسیدن به مقصد از ایجاد تشکل های سیاسی دیگر پرهیز نمایند. برقراری روابط دیپلماتیک بین ایران و عربستان سعودی ممکن است حرکت انقلابی مردم ایران را احتمالا کند نماید . ترفندهای رژیم اسلامی بسیارند و بدون همبستگی و یکپارچه اپوزیسیون خارج و داخل از کشور، با یکدیگر و با مردم ایران، چشم انداز گذار از رژیم اسلامی ایران بسیار مه آلود و راهی بس دشوار در پیش است.
ناخدا محمد فارسی
۱۲ مارس ۲۰۲۳