دیوید ایگناتیوس مقاله ای در واشنگتن پست، ۳ ماه می ۲۰۲۳، منتشر کرده با سرمقاله «ایالات متحده از نقش چین در حل و فصل جنگ اوکراین استقبال می کند» (۱). مقاله بیانگر آنست که وزارت خارجه آمریکا اقدام چین را سبک-سنگین میکند که آیا خوبست با چین در این راستا همکاری کند یا نه؟ بسیاری از مقامات آمریکایی تصور میکنند برقراری صلح به نفع اوکراین خواهد بود. ولی لازم است بررسی کرد با چه هزینه ای؟ اینهمه کشت و کشتار، آواره و هزینه اقتصادی-نظامی سرسام آور راه به کجا خواهد برد. آیا با حمله نظامی یکجانبه روسیه به اوکراین، روسیه مجرم خواهد بود؟ آیا ارتش روسیه از اوکراین خارج خواهد شد؟ آیا روسیه به اوکراین غرامت جنگی پرداخت خواهد کرد؟ علارغم این سئوالات وزیر امورخارجه آمریکا آنتونی بلینکن، میانجیگری چین در صلح روسیه و اوکراین را مثبت ارزیابی کرده است. بلینکن پیرامون تمامیت ارضی و حاکمیت اوکراین اصولی را که منشور سازمان ملل بر ان تاکید دارد مورد توجه قرار داده است، به این معنی که روسیه باید نیروهای خود را از اوکراین خارج نموده و به تمامیت ارضی و حاکمت کشور اوکراین احترام بگذارد.
بلینکن در پاسخ به سوالی درباره چشم‌انداز حمله متقابل و بیرون راندن روسیه از اوکراین اظهار میدارد «من مطمئن هستم که آنها در بازپس گیری بیشتر قلمرو خود موفق خواهند شد، و فکر می‌کنم توجه به این نکته نیز مهم است که برای روسیه، این یک شکست استراتژیک است.» بنظر میرسد سیاست خارجی ایالات متحده پیرامون جنگ در اوکراین سیاست روشنی ارایه نمی دهد. طرح ۱۲ ماده ای پیشنهادی چین، در فوریه ۲۰۲۳، به گونه ای نا مشخص بیان می دارد “حاکمیت، استقلال و تمامیت ارضی همه کشورها” باید محترم شمرده شود. انتظار از این طرح صلح این بود که مشخصاً تمامیت ارضی اوکراین را مورد توجه قرار میداد که نداده است. همچنین آقای بلینکن امیدوار است که اوکراین «بیشتر» سرزمین های خود را پس خواهد گرفت! این دوپهلو سخن راندن میتواند بدین تعبیر شود که قسمتی از سرزمین اوکراین در دست روسیه باقی خواهد ماند! سخن آقای بلینکن خلاف قوانین و کنوانسیون های بین المللی پیرامون احترام به حاکمیت ملی و تمامیت ارضی اوکراین است.
در این گزارش آمده است روسیه از تلاش میانجیگری چین ناراضی است. ولی می افزاید که با تحریمهای جهان غرب بر علیه روسیه، مسکو از نظر اقتصادی و نظامی به پکن نیاز دارد و نمی تواند به راحتی در برابر خواسته های چین مقاومت کند. از طرفی ایالات متحده آمریکا مایل نیست که چین به تنهایی میانجیگری را دنبال کند. تصور این است اگر چین موفق شود، به هژمونی ای دست خواهد یافت که ایالات متحده نمی تواند پذیرای ان باشد، بویژه اینکه هژمونی چین میتواند فرا‌تر از جنگ روسیه و اوکراین باشد و در اروپا نیز تسری یافته و نفوذی را که آمریکا بین متحدان اروپایی دارد سست کند. همچنین رئیس جمهور اوکراین زلنسکی برای بقای کشورش به کمک های نظامی ایالات متحده و متحدان آن نیاز دارد و نمی تواند به اقدام یک جانبه چین اعتمادی داشته باشد، اگر چه از اقدام چین بطور ضمنی استقبال کرده است.
امّا آنچه در روی زمین انجام می شود، بیانگر سناریوی متفاوتی است. روز ۱۱ ماه می ۲۰۲۳ رسانه اینترنتی بی بی سی مقاله ای منتشر کرد که انگلستان موشکهای کروز«استورم شادو – Storm shadow » با برد ۲۵۰ کیلومتر به اوکراین تحویل داده که قادر است دپوهای مهمات روسیه در پشت خط مقدم تهاجمی روسیه را مورد حمله قرار دهد. این اولین بار است که اوکراین برای حملات دفاعی از موشکهای با برد بالا استفاده میکند. ایالت متحده آمریکا تاکنون تنها موشک هیمارس (Himars) به اوکراین داده است که برد حداکثری آنها تنها ۸۰ کیلومتر بوده است. وزیر دفاع بریتانیا در پارلمان کشور اعلام کرد که این موشکهای کروز به کشور اوکراین شانس بهتری برای دفاع از خود خواهد داد (۲).
نکته جالب اینکه موشکهای هدایت شونده کروز «استورم شادو» تنها از هواپیما شلیک می شود. لازم به بررسی است آیا تعبیه سیستم پرتاب این موشک ها در هواپیماهای اوکراینی امکان پذیر است یا نه؟ آشنایی با تکنولوژی سیستم های کنترل، تعبیه چنین سیستم مشکل غیر قابل حلّی نخواهد بود، افزون براین با احتمال بالا قبل از اینکه این موشکها به اوکراین تحویل داده شود به تکنولوژی پرتاب آن نیز فکر شده است. لازم به ذکر است که امکان پرتاب این موشک ها از هواپیماهای کشورهای ناتو وجود دارد. بدلیل پرتاب از هواپیما برد ۱۵۰ کیلومتری بمراتب دورتر خواهد بود و اقدام بریتانیا در تحویل این تسلیحات به اوکراین میتواند صحنه پیکار در اوکراین را تغییر دهد.
تکنولوژی و سیستم هدایت این موشک ها به گونه ای است که پس از پرتاب موشک به سطح پایینی به پرواز ادامه می دهد که از دیدرس سیستم های پدافندی دشمن خارج میشود، و پس از پرتاب تا رسیدن به هدف از سیستم تجسسی اشعه مادون قرمز استفاده میکند که بسختی قابل رؤیت و شناسایی است.
وزیر دفاع بریتانیا در گزارش خود به پارلمان کشور یادآور شد مجهز شدن ارتش اوکراین به این تسلیحات به ارتش اوکراین امکان میدهد روسیه را از کشورشان بیرون کنند. اکنون روسیه از موشکهای کروز استفاده و شهرهای اوکراین را مورد حمله قرار میدهد. آقای بن والاس میگوید در این مورد به همتای روسی خود سرگه شوسیگو اخطار داده است که باید از هدف قراردادن مردم بیگناه در اوکراین خودداری کنند، در غیر آنصورت بریتانیا به ارتش اوکراین تسلیحاتی تحویل خواهد داد تا بتواند جلوی حملات غیرانسانی روسیه را بگیرند. والاس اظهار داشته برای هیچ یک از این اقدامات نیازی نبود اگر روسیه بی مورد به اوکراین حمله نظامی نکرده بود. لازم به یاآوری است که روسیه از موشکهای کروز با برد ۳۰۰ کیلومتر در اوکراین استفاده میکند، و نباید امکانات تسلیحاتی و موشکی روسیه را دست کم گرفت.
با ارسال موشک های کروز «استورم شادو» به اوکراین سخنگوی کرملین دیمیتری پسخاف، بریتانیا را برای ارسال این تسلیحات نظامی تهدید نمود و گفت روسیه در مقابل اقدام بریتانیا ساکت نخواهد ماند و با تسلیحات نظامی متناسب پاسخ خواهد داد. ولی مشخص نکرد چگونه؟ لازم به یادآوری است موشکهای «استورم شادو» قبلاً توسط بریتانیا و فرانسه در جنگ عراق در سال ۲۰۰۳ و جنگ لیبی که منجر به سقوط قذافی شد نیز استفاده گردیده است. موشک های «استورم شادو» در زیردریایی های فرانسه نیز مورد استفاده است زیرا امکان پرتاب این موشک از زیردریایی های فرانسه نیز امکان پذیر است.
رئیس جمهور اوکراین ولودیمر زلنسکی مداوم در سفر به کشورهای اروپایی برای دریافت کمک های نظامی می باشد و روز دوشنبه ۱۵ ماه می ۲۰۲۳ با نخست وزیر بریتانیا ملاقاتی داشت تا ضمن قدردانی از ارسال موشکهای کروز «استورم شادو» پیرامون وضعیت جنگی پس از ماه‌ها بن‌بست گفت و گو کنند. اکنون با کمک سلاح های تازه غربی امکان حملات تهاجمی اوکراین به نیروهای ارتش روسیه امکان پذیر گردیده و گزارش شده نیروهای روسی خطوط دفاعی خود در امتداد خط مقدم ۱۴۵۰ کیلومتری لوهانسک و دونتسک تا زاپوریژیا و خرسون را تقویت کرده است.
برابر با گزارشات تأیید نشده نشانه هایی وجود دارد که ارتش اوکراین ممکن است در حال پیشروی باشد. روز جمعه اوکراین اعلام کرد که منطقه باخموت را بازپس گرفته است. از طرفی فرمانده گروه مرسونری واگنر، پرگوژن، اعلام کرده نیروهای وی از شهر باخموت عقب نشینی کرده، و اوکراین را از مکان نظامیان روسی در شرق اوکراین باخبر نموده است!.
با توجه به گسترش جنگ روسیه و اوکراین، و حمایت های جهان غرب از اوکراین چنین به نظر میرسد این جنگ مدتی طولانی بطول می انجامد و احتمالاً میانجی گری و طرح صلح ۱۲ ماده ای کشور چین برای خاتمه جنگ معادله موجود را تغییر نخواهد داد.
ناخدا محمد فارسی
۱۵ ماه می ۲۰۲۳
1 – https://www.washingtonpost.com/opinions/2023/05/03/antony-blinken-ukraine-war-china-xi-mediation/?utm_medium=email&utm_source=newsletter&wpisrc=nl_opinions&utm_campaign=wp_opinions
2 – https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-65558070